Turystyka
Najciekawszym przyrodniczo i krajobrazowo są tereny kompleksu stawów rybnych w Budzie Stalowskiej otoczone lasami, obszarami podmokłymi i łąkami o wysokich walorach ornitologiczno-wodno-leśnych, które proponowane są do objęcia projektem Unii Europejskiej Natura 2000 – ochrony ostoi przyrodniczych o znaczeniu międzynarodowym i CORINE – biotops. Kolejnym atutem tego krajobrazu jest szata roślinna. W okolicy stawów znajduje się m.in. najdalej w Europie wysunięte na południowy wschód stanowisko zimoziołu.
Obszar ten charakteryzuje się wysokim stopniem zachowania walorów krajobrazowych. Jest on również niezwykle atrakcyjny pod względem estetyki i harmonii fizjonomii krajobrazu. Łączna powierzchnia stawów i terenów je otaczających, noszących wspólną nazwę "Stawy Budy Stalowskiej", wynosi 753,12 ha.
Na omawianym terenie występuje niezwykle cenna ornitofauna – 177 gatunków ptaków, z których na szczególną uwagę zasługują:
gatunki ptaków z różnorodnych siedlisk wodnych, bagiennych, leśnych, łąkowych, polnych i zaroślowych; gatunki ptaków lęgowych; gatunki ptaków wodnych i bagiennych, w tym 85 gatunków podlegających ochronie; gatunki ptaków wymierających i najrzadszych.
Wiele z nich to gatunki bardzo rzadko występujące na terenie Polski, a szczególną atrakcję stanowią takie ptaki jak: orzeł bielik, orzeł przedni i krzykliwy, kormoran, czapla siwa i purpurowa, rybołów, perkoz oraz bocian czarny.
Z najcenniejszych gatunków ptaków należy również wymienić: wąsatkę, zielonkę, rybitwę zwyczajną, żurawia, sieweczkę obrożną, bataliona, bekasika i kulika wielkiego.
Na rozpatrywanym obszarze występują także rzadkie zbiorowiska roślinne. Są to zbiorowiska z grzybieniem białym oraz grąd mieszany świeży z zespołem grądu wschodniopolskiego. W strefie otulinowej omawianego obszaru rośnie około 70 sztuk dębów szypułkowych. Rozmiary tych drzew kwalifikują je na objęcie statusem pomników przyrody.
Na terenie gminy Nowa Dęba licznie występują rzadkie i chronione gatunki roślin takie jak: storczyk podkolan biały, bez koralowy, konwalia majowa, grzybień biały, śnieżyczka przebiśnieg, szczyr trwały, fiołek bagienny oraz rutewka orlikolistna.
Jak wspomniano Gmina Nowa Dęba stanowi ostoję wielu chronionych i rzadkich gatunków zwierząt. Do najważniejszych ssaków zaliczyć należy wilki, bobry oraz liczne gatunki zwierząt łownych. Na obszarze leśnym zinwentaryzowano również niezwykle rzadkie stanowisko modliszki. Znajduje się ono w lasach położonych po wschodniej stronie miasta Nowa Dęba.
Lasy rosnące na terenie gminy należą do dobrze utrzymanych i atrakcyjnych pod względem walorów turystycznych i rekreacyjnych zbiorowisk leśnych. Są one w większości dojrzałymi drzewostanami z licznym, interesującym starodrzewiem. Wśród nich wyróżniają się grupy starych sosen i dębów. Prawdopodobnie dzięki ograniczonej dostępności, związanej ze strefą ochrony poligonu wojskowego, było możliwe zachowanie na obszarach leśnych licznych, cennych stanowisk występowania roślin i zwierząt.
Na obszarze Gminy Nowa Dęba występują następujące obszary i obiekty podlegające różnym formom ochrony prawnej środowiska przyrodniczego:
miejsca gniazdowania chronionych gatunków ptaków; pomniki przyrody; lasy ochronne, wodochronne oraz o funkcjach specjalnych.
W granicach gminy są wyznaczone obszary ochrony szczególnej. Dotyczy to stanowisk występowania rzadkich i chronionych gatunków ptaków oraz zwierząt w lasach Nadleśnictwa Buda Stalowska.
Wiele pojedynczych obiektów przyrody ożywionej na terenie gminy jest objętych ochroną prawną.
Wszelkie opracowania sozologiczne, wykonywane dla tych obszarów, również klasyfikują je jako niezwykle cenne. Krajobraz tej części gminy charakteryzuje się wysokimi walorami fizjonomicznymi i estetycznymi. Jest on w znacznym stopniu harmonijny i atrakcyjny w skali regionu, a nawet kraju.
Teren stawów "Grądy" w Budzie Stalowskiej został zgłoszony do programu Unii Europejskiej NATURA 2000. Jest to więc idealne miejsce do wypoczynku jak i uprawiania turystyki przyrodniczej. Niepowtarzalny urok sprawiają wyspy na stawach, rozległe szuwary a także odgłosy ptactwa. Przez obszar gminy przebiega turystyczny zielony szlak pieszy, który prowadzi z Majdanu Królewskiego do Baranowa Sandomierskiego (w którym znajduje się jeden z najpiękniejszych w Polsce renesansowych kompleksów pałacowo-parkowych), mijając po drodze liczne zabytki kultury materialnej.
